Deze week geef ik training in Image en Communicatie. In die training kijken we diepgaand in de zakelijke dresscodes: formeel, semi-formeel, informeel zakelijk. Voor de gelegenheid heb ik ook een paar recente presentaties opgezocht. Daarbij is zo goed te zien, dat de formele uitstraling niet alleen door de kleding ontstaat. Bij het bekijken focussen we niet zozeer op de inhoud, maar juist op de rest: alles wat er te zien en te horen is.

Kersttoespraak van Koning Willem Alexander

Allereerst toon ik een paar minuten van de Kersttoespraak in 2022 van onze Koning. Kijk even mee…

De Koning staat in een prachtig decor: een formele en prachtig ingerichte ruimte in het paleis. Met een doorkijkje naar een andere zaal. Hij draagt een formeel pak, een wit overhemd en een rode das. Hij spreekt het volk toe en heeft een vriendelijke toon. Hij ondersteunt zijn toespraak met gebaren, waarbij alleen zijn onderarmen en handen zijn betrokken. Verder blijft hij vrij stil op zijn plaats staan.

Minister President in een toespraak

Daarna toon ik een klein fragment van de toespraak van Minister president Rutte. In zijn toespraak biedt hij excuus aan over het slavernijverleden van ons land.

Hij is gekleed in een stemmig grijs kostuum, met een rustige das. Ook hij staat in een mooi vormgegeven achtergrond. Hij staat achter een katheder en spreekt de mensen toe. Ook hij toont zijn betrokkenheid in de toon waarop hij spreekt, en zijn gelaatsuitdrukking. Zijn fysieke presentatie is statisch. Hij gebaart niet of nauwelijks, in elk geval niet binnen het gedeelte dat ik toon.

Afscheid Mariëtte Hamer (SER)

Het derde fragment toont het event waarbij Mariëtte Hamer afscheid neemt van de SER.

Het beeld

Op de achtergrond een wand met flessen met kleurige snoepjes. Mariëtte Hamer  wordt geïntroduceerd door de gastvrouw. Die gastvrouw is gekleed in zwarte kleding: een blazer met goudkleurige knopen over een donker shirtje, en een vrij smalle broek daaronder. Geen pak dus en daardoor wat minder formeel. Ik noem dat semi-formeel. Door de donkere kleur oogt het rustig en krachtig. Mariëtte zelf is gekleed in een donkere pantalon met shirt en daaroverheen een langer rood colbert met een oranjerode shawl met een oranje motiefje.

De toon

De gastvrouw spreekt vriendelijk en optimistisch, en gebaart daarbij met haar armen. Daarbij beweegt haar hele lichaam. Ze neemt ook kleine stapjes voor/achterwaarts en opzij terwijl ze spreekt. Mariëtte Hamer reageert op een heel persoonlijke manier. Ze is met haar volle aandacht bij het gesprek, en maakt tussendoor kleine grapjes. Haar presentatie is, net als haar kleding ontspannen en minder formeel. En zij is heel betrokken.

De inhoud

Ook inhoudelijk zie je een groot contrast met de voorgaande twee fragmenten. Ze hebben afgesproken elkaar te tutoyeren. Alleen al daardoor wordt een situatie een stuk informeler. Verderop in de video schuiven meer panelleden aan. Zij gaan achter een soort bar staan, met gevulde glazen water erop. De setting is vlot en dynamisch, en er is een speelse context met de snoepwinkel op de achtergrond.

Twee van de panelleden dragen weliswaar een kostuum, maar in hun presentatie zijn ze veel losser, met kleine grapjes en gebaartjes. Al met al voel je dat die situatie wat dichterbij ons staat dan de twee formele presentaties van de Koning en de Minister President.

formeel en informeel in de dresscode

Samengevat: Wat bepaalt de totale uitstraling?

Ik meen te kunnen zeggen, dat de totale uitstraling bepaald wordt door:

  • De situatie, en de ruimte waarin het gebeurt
  • De dresscode waarin de persoon gekleed is
  • Hoeveel ruimte hij/zij inneemt
  • De grootte van de bewegingen
  • De uitdrukking op het gezicht en of er persoonlijk oogcontact gemaakt wordt
  • Het niveau van betrokkenheid op elkaar of juist alleen op de inhoud
  • Het formele u, of het informele jij
  • Monoloog of dialoog
  • Of er grapjes gemaakt worden.

Door het na elkaar zien van deze video’s ben ik wel weer geïnspireerd in dit onderwerp. Het gaat kennelijk om het neerzetten van een complete sfeer, en de positie waarin een spreker zichzelf plaatst, of geplaatst wordt: boven ons, tegenover ons, of meer met ons en naast ons.

presentatie diagram

In het beste geval sluiten het beeld, de toon en de inhoud goed op elkaar aan. En de dresscode maakt deel uit van het beeld.

Ik ben me er goed van bewust, dat de vergelijkingen ook heel erg over de mannelijke en de vrouwelijke manier gaan. Leuk om dit onderwerp verder uit te diepen.

Wil je reageren?

In bovenstaand verhaal leg ik neer wat ik zoal heb waargenomen.

Nu ben ik wel benieuwd wat jij ziet, als je kleine stukjes van deze drie video’s bekijkt.
Ik nodig je uit dit in een reactie te vermelden. Een mailtje sturen kan natuurlijk ook.